ઈસરોના વૈજ્ઞાનિકોએ બુધવારે સાંજે ચંદ્રયાન-3ના લેન્ડર વિક્રમને ચંદ્રની સપાટી પર સફળતાપૂર્વક લેન્ડ કરીને ઈતિહાસ રચી દીધો.
ભારત ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ સુધી પહોંચનારો વિશ્વનો પ્રથમ દેશ બની ગયો છે. આ સાથે જ ભારત એવો ચોથો દેશ બની ગયો છે જેના યાને ચંદ્રની સપાટી પર સોફ્ટ લેન્ડિંગ કર્યું છે. સ્પેસ સેક્ટરમાં ભારતને આ ઐતિહાસિક સિદ્ધિ એવા સમયે મળી છે જ્યારે થોડા દિવસો પહેલા ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર જતા રશિયન અવકાશયાન ‘લુના 25’ ક્રેશ થયું હતું.
40 દિવસમાં તેની યાત્રા પૂર્ણ કરી
ચંદ્રયાન-3નું લેન્ડર વિક્રમ 23 ઓગસ્ટના રોજ સાંજે 6.4 વાગ્યે ચંદ્રની સપાટી પર ઉતર્યું, તેણે 14 જુલાઈના રોજ બપોરે 2.35 વાગ્યે શ્રીહરિકોટાના સતીશ ધવન સેન્ટરથી ઉડાન ભર્યા પછી લગભગ 40 દિવસમાં તેની યાત્રા પૂરી કરી. આ અભિયાનમાં મુખ્યત્વે ત્રણ ધ્યેયો છે. લેન્ડર વિક્રમનું સોફ્ટ લેન્ડિંગ. ચંદ્રની સપાટી પર રોવરનું લેન્ડિંગ કરવું અને લેન્ડર અને રોવર્સ માં ફીટ કરેલા સાધનોની મદદથી ચંદ્રની સપાટીનો અભ્યાસ કરવો. ચંદ્રયાન-3 મિશનને તેના ઉદ્દેશ્યોમાં અપેક્ષા મુજબ સફળતા મળી છે. ચંદ્રની સપાટી પર પહોંચવાની આ સફળતા ભારત માટે ઘણી રીતે મહત્ત્વપૂર્ણ છે.
અવકાશ વિજ્ઞાનનો વિકાસ થશે – ઈસરોની આ સફળતાથી અવકાશ ક્ષેત્રે ભારતની સ્થિતિ વધુ મજબૂત બની છે. સફળતા સાથે, અવકાશ વિજ્ઞાનના વિકાસની ક્ષમતાઓને વધારવા પર વધુ ભાર આપવામાં આવશે. તેના આર્થિક મિશન માટે જાણીતું, ISRO વિશ્વમાં ટોચ પર છે. એવા ઘણા દેશો છે જેઓ તેમના ઉપગ્રહને અવકાશમાં સ્થાપિત કરવા માંગે છે પરંતુ તેમની પાસે લોન્ચ કરવાની સુવિધા નથી. આવી સ્થિતિમાં તેમની પાસે એકમાત્ર વિકલ્પ ભારત છે. ISROનું સસ્તું સ્પેસ મિશન આ દેશોને ઘણી મદદ કરે છે. ભારતમાં અવકાશ અર્થ તંત્ર 2024 સુધીમાં $100 બિલિયનને વટાવી જવાની ધારણા છે.
અવકાશના રહસ્યો જાહેર થશે – ચંદ્રયાન-3ની સફળતા ફરી એકવાર અવકાશ સંબંધિત રહસ્યો શોધવાના અભિયાનને વેગ આપશે. બ્રહ્માંડ સાથે જોડાયેલા રહસ્યો જાણવા માટે ખગોળ શાસ્ત્રીઓને મદદ કરવામાં આવશે. અવકાશ ક્ષેત્રે વધતા સંશોધનનું પરિણામ એ આવી શકે છે કે ભારત રેડિયો ટેલિસ્કોપ ઉત્પાદનનું કેન્દ્ર બની શકે છે. ISROના ઘણા મિશન પાઇપ લાઇનમાં છે. ચંદ્રયાન-3 પછી, ISRO સૂર્યની શોધ માટે આદિત્ય મિશન શરૂ કરવા જઈ રહ્યું છે. આ સાથે ગગનયાનની તૈયારીઓ પણ જોરશોરથી ચાલી રહી છે. આ સાથે અવકાશના અસંખ્ય વણઉકેલ્યા રહસ્યોને ઉકેલવાની કવાયત ઝડપી થવાની ધારણા છે.
સ્વદેશી સાધનો પર આત્મનિર્ભરતા – ચંદ્રયાન-3 મિશનની ખાસ વાત એ છે કે તેમાં ઉપયોગમાં લેવાતી મોટાભાગની ટેક્નોલોજી અને સાધનો ભારતમાં જ બનાવવામાં આવ્યા છે. અંતરિક્ષ ક્ષેત્રે દેશની આત્મનિર્ભરતાનો આ એક મોટો સંકેત છે. તેનાથી વિશ્વના અન્ય દેશોમાં ભારતની ટેકનોલોજી અને ભારતના સાધનોની વિશ્વસનિયતા વધશે અને મોટું બજાર ઉપ લબ્ધ થશે. અત્યારે દેશમાં અંતરિક્ષ સંબંધિત 100થી વધુ સ્ટાર્ટઅપ છે. આવનારા સમયમાં આ સ્ટાર્ટઅપ્સની સંખ્યા પણ વધશે અને તેમના બિઝનેસને પણ નવી પાંખો મળશે.
નવી ટેકનોલોજીની શક્તિ – ચંદ્રયાન-3ના આ અભિયાનમાં નવી ટેક્નોલોજીનો વ્યાપકપણે ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો, જે અપેક્ષા મુજબની સફળતાનું મુખ્ય કારણ બની હતી. આ અભિયાનમાં AI અને રોબોટ ટેક્નોલોજીએ મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવી છે. હવે આ તકનીકોનો ઉપયોગ ભવિષ્યની સાથે સાથે પૃથ્વી પરના અવકાશ મિશનમાં પણ થઈ શકશે. રોબોટ્સ નો ઉપયોગ દુર્ગમ વિસ્તારોમાં થઈ શકે છે. આ અભિયાનને રોબોટ્સને મુશ્કેલ વિસ્તારોમાં કામ કરવા માટેની ટેક્નોલોજીની કસોટી તરીકે પણ ગણવામાં આવી રહી છે.
વિશ્વમાં ભારતના વૈજ્ઞાનિકો – ઈસરોની આ સફળતાથી વિશ્વમાં ભારતીય વૈજ્ઞાનિકોની શક્તિમાં વધારો થશે. વિશ્વ આ વૈજ્ઞાનિકોનું સન્માન કરશે. સફળતાથી મોટા પાયે ટેક્નોલોજી ના આદાન-પ્રદાનનો માર્ગ ખુલવાની પણ અપેક્ષા છે. એટલું જ નહીં ઈસરોના આગામી મિશનમાં સફળતાની આશા પણ વધી ગઈ છે. અવકાશ ક્ષેત્રની આ સફળતાએ અન્ય ક્ષેત્રોમાં કામ કરી રહેલા ભારતીય વૈજ્ઞાનિકોનું મનોબળ પણ વધાર્યું છે.
Read More : 40 વર્ષથી બંધ આ ટ્રેન ફરી પાટા પર દોડશે, સરકારે બતાવી લીલી ઝંડી
ચંદ્રયાન-3થી અમેરિકાને પણ મળશે મોટી મદદ, નાસાના ચંદ્ર મિશનમાં થશે મદદરૂપ
ચંદ્ર પર ચંદ્રયાન-3ના સફળ સોફ્ટ લેન્ડિંગે વિશ્વ માટે નવા દરવાજા ખોલી દીધા છે. આખી દુનિયા ભારતના આ અભિયાનની સફળતાની રાહ જોઈ રહી હતી. ચંદ્રની દક્ષિણ બાજુએ પહોંચનારો ભારત પહેલો દેશ બની ગયો છે. આ સંદર્ભમાં ઈસરોનું આ મિશન ઘણી રીતે વિશેષ હતું. ચંદ્રની સપાટી પર વિક્રમ લેન્ડરના સફળ ઉતરાણ બાદ દરેક ભારતીયની જેમ અમેરિકા પણ ખુશ હતું. અમેરિકન સ્પેસ એજન્સી નાસા પણ ભારતના આ મિશન પર મોટી આશા રાખી રહી છે.
જાણકારી અનુસાર, નાસા 2025-26માં ચંદ્રના દક્ષિણ ભાગમાં પહોંચવા માટે પોતાનું મિશન શરૂ કરશે. ભારત સિવાય અહીં અત્યાર સુધી કોઈ નથી પહોંચ્યું એટલે આખી દુનિયા માટે આ એક ઊંડો અને આંધળો કૂવો છે. પરંતુ હવે જ્યારે ભારતનું ચંદ્રયાન અહીં પહોંચ્યું છે, ત્યારે અહીંથી પ્રાપ્ત માહિતી અને સંશોધન સમગ્ર વિશ્વ માટે ફાયદાકારક સાબિત થશે. ચંદ્રયાન પાસેથી મળેલી માહિતી અનુસાર નાસા તેના મિશનને આગળ ધપાવશે. કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે નાસા આ અભિયાનમાં માણસોને પણ મોકલી શકે છે. જોકે, અત્યારે આ માત્ર અટકળો છે.
જયારે આ પહેલા પ્રજ્ઞાન રોવર લેન્ડર વિક્રમમાંથી બહાર આવ્યું અને ચંદ્રની જમીન પર પહોંચી ગયું છે. હવે 14 દિવસ સુધી લેન્ડર વિક્રમ અને રોવર પ્રજ્ઞાન ચંદ્રની સપાટી પર વિવિધ સ્તરે સંશોધન કરશે, જે ભવિષ્યમાં ચંદ્ર પર જીવનની શોધમાં મદદરૂપ થશે. પ્રજ્ઞાનના પૈડાં ચંદ્રની ધરતી પર ભારતના રાષ્ટ્રીય પ્રતીક અશોક સ્તંભ અને ઈસરોના લોગોની છાપ છોડી રહ્યા છે. હાલમાં અડધો કિ.મી. એટલે કે પ્રજ્ઞાન રોવર 500 મીટરના વિસ્તારમાં સંશોધન કરશે. તે જ સમયે, લેન્ડર વિક્રમમાં રોકાયેલા ચાર પેલોડ પણ ચંદ્ર પર સંશોધન કરશે.
